ابن‌قائد محمد اوانیاِبْنِ قائِدِ اَوانی، محمد (مق ۵۸۴ق/۱۱۸۸م)، یکی از عرفای سده ۶ق/۱۲م و اهل اوان (در نزدیکی بغداد ) است. ۱ - معرفی ابن قائد اوانیاز زمان تولد و اوایل کار و تحصیلات او اطلاعی در دست نیست. او را از اصحاب عبدالقادر گیلانی (۴۷۱-۵۶۱ق/۱۰۷۸-۱۱۶۶م) شمرده [۱]
محمد ابن عربی، ج۳، ص۲۵۶، الفتوحات المکیة، به کوشش عثمان یحیی و ابراهیم مدکور، قاهره، ۱۹۷۴م.
[۲]
محمد جامی، ج۱، ص۵۲۵، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش.
و صاحب کرامات و اشارات گفته‌اند. [۳]
خلیل صفدی، ج۴، ص۳۵۲، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
به گفته ابن عربی ، ابن قائد از «افراد» بوده [۴]
محمد ابن عربی، ج۳، ص۱۸۹، الفتوحات المکیة، به کوشش عثمان یحیی و ابراهیم مدکور، قاهره، ۱۹۷۴م.
و در تعریف افراد، آورده‌اند که صاحبان این مقام از حکم قطب خارجند و قطب هیچ تصرفی در امر آنان ندارد. [۵]
محمد ابن عربی، ج۳، ص۲۵۵، الفتوحات المکیة، به کوشش عثمان یحیی و ابراهیم مدکور، قاهره، ۱۹۷۴م.
عبدالقادر گیلانی ، به مقام ابن قائد، شهادت داده و او را « مفرد الحضرة » می‌نامیده است. [۶]
عبدالرحمان جامی، ج۱، ص۵۲۵، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش.
۱.۱ - قتل ابن قائدظاهراً ابن قائد در اواخر عمر، زمین‌گیر شده بود، چنانکه او را با تخت روان به مسجد می‌بردند. صفدی ضمن اشاره به این نکته، به ذکر سال آخر عمر ابن قائد و چگونگی قتل وی به دست اسماعیلیان می‌پردازد. به گفته همو [۷]
خلیل صفدی، ج۴، ص۳۵۲، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
در این سال (۵۸۴ق)، یک تن از مبلغان اسماعیلیه از طرف سنان بن سلیمان (۵۲۸ - ۵۸۸ق)، داعی اسماعیلیه در عراق و شام ، به اوان آمده و در مسجدجامع به بدگویی از صحابه پرداخته بود.ابن قائد در همان محل او را مورد اعتراض قرار داد و مردم را بر وی شوراند. سنان بن سلیمان که در مقام تلافی برآمده بود، دو تن از یاران خود را در لباس صوفیه به رباط ابن قائد فرستاد و این دو تن پس از ۹ ماه زندگی در این محل، در یک روز جمعه و در فرصتی مناسب، ابن قائد و خادم او کشتند. ۲ - فهرست منابع(۱) محمد ابن عربی، الفتوحات المکیة، به کوشش عثمان یحیی و ابراهیم مدکور، قاهره، ۱۹۷۴م. (۲) عبدالرحمان جامی، نفحات الانس، به کوشش مهدی توحیدی‌پور، تهران، ۱۳۳۶ش. (۳) خلیل صفدی، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن قائد»، ج۴، ص۱۶۲۹. |